Dikkat Dağınıklığı

7 yaşından önce oluşan bireyin gelişimine uygun olmayan ve dikkati toparlayıp sürdürememe ve aşırı hareket ile tanılanan yaşam süresince devam eden bir nörogelişimsel sorundur. İlk zamanlarda DEHB, ‘karşı gelme ya da davranış bozukluğu olan çocuklar’ olarak tanımlanmıştır. Bu bireyler üç alanda sorun yaşarlar: Aşırı hareketlilik, kısa dikkat süresi ve yetersiz dürtü kontrolü. Tabii ki her çocukta buna benzer bazı problemler ortaya çıkabilir. Fakat yaşı ilerledikçe başka gelişim alanlarına da sirayet edip olumsuz yönde etkilerse DEHB’den bahsedilebilir. Bireyin yaşına, ortamına ve isteklerine göre belirtiler şekil değiştirebilir. Bazı çocuklarda DEHB yalnızca aşırı hareketlilik olarak ortaya çıkarken, bazılarında sadece dikkat eksikliği olarak ortaya çıkabilir.

Bu sorunların sonucunda üç tip DEHB görülür;

Aşırı hareketli olan tip (DEHB),
Dikkat eksikliği olan tip (DEB),
Birleşik tipler.

Aşırı hareketli tiplerde kırıcı hareketler görülür. Diğer çocuklara göre konuşkandırlar. Uzun süre hareketsiz kalamazlar. Sürekli bir şeylerle ilgilenip meşgul olmaları onları rahatlatır.

Dikkat eksikliği olan tipler leyla tipli bireylerdir. Unutkanlık oldukça fazla görülür. Bir iş üzerindeyken dikkatleri çevrelerine oldukça kolay kayabilir. Karşılarında konuşan insanları dinlemiyorlarmış gibi görünürler. İş birliği yapmakta zorlanırlar ve hayatlarında dağınık olma ihtimalleri yüksektir. Onları sıklıkla kendi kendilerine düşünürken yakalayabiliriz. Bu tip daha yıkıcı ve dirençlidir. Bu yüzden tedavilere daha geç cevap verirler.

Birleşik tiplerde ise hareket bir dönem durur, dürtüleri yoğundur. “Şimdi, burada, kendim için” düşüncesi fazlaca görülür. Dürtüsel olarak hareket eden bireylerde sıra bekleyememe, konuşanın sözünü kesme, düşünmeden hareket etme, kurallara uymama gibi davranışlar da görülür.

DEHB sorunu yaşayan bireylerin sorun yaşadıkları bütün ortamlarda yaşadıkları sorunlara yardımcı olmak gerekir. Çünkü farklı ortamlarda farklı sorun yaşamaları muhtemeldir. Çocuğun tedavisinin ilk ve en önemli aşaması ailedir. Ailenin olabildiğince iyi bilgilendirilmesi gerekir. Aile ile birlikte öğretmeni de gerekli bilinci göstermelidir.

DEHB tedavisinde pekiştireç kullanmak çok önemlidir çünkü olumlu davranışlarına verilen pekiştireçler ile olumsuz davranışların azalması sağlanabilir. Eğitiminde sorunlar yaşayan çocukların eğitimsel olarak desteklenmesi gerekir. Kendilerine güvenmeleri için iyi oldukları işlerden eğitime başlanmalıdır. Böylece kendisini yeterli hissedecekler ve başka aktivitelerde de bulunmak isteyeceklerdir.

Belirli uzman doktorlarca verilecek ilaçlar da tedavi için oldukça önem taşır. Bu ilaçlar DEHB’li çocuğun dikkatini toplamasına ve hareketliliğin azalmasına yardımcı olur. İlaçlar sayesinde dikkatini toplayacak ve bu durum eğitim hayatına da olumlu yansıyacaktır. Böylece çocuk bu olumlu davranışları tekrarlamak için emek sarf edecektir.

Zehra Mahmutçepoğlu

Uzman Öğretici