ÇÖZGER Raporu Nedir, Nasıl Alınır ve İleride Çocuğun Karşısına Çıkar mı?

ÇÖZGER Raporu Nedir, Nasıl Alınır ve İleride Çocuğun Karşısına Çıkar mı?

(Anne–Babalar İçin Soru–Cevaplı Rehber)

Çocuğunuz için ÇÖZGER raporu önerildiğinde aklınıza pek çok soru gelebilir:
“Rapor alırsam çocuğum damgalanır mı? İleride karşısına çıkar mı? Hangi hakları kazanırız? Süreç çok zor mu?”

Bu yazıda, ebeveynlerin en sık sorduğu sorulara net ve anlaşılır yanıtlar bulacaksınız.

ÇÖZGER Raporu Nedir?

Soru 1: ÇÖZGER ne demek?
ÇÖZGER, “Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu”nun kısaltmasıdır.

• 18 yaş altı çocuklar için düzenlenen resmi bir sağlık kurulu raporudur.
• 20 Şubat 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle, eski “çocuk sağlık kurulu raporu” sisteminin yerine gelmiştir.
• “Engel oranı” yüzdesi yerine, “özel gereksinim düzeyi” kullanılır. Böylece çocuğun neye ihtiyaç duyduğu daha net belirlenir.

Kısaca: ÇÖZGER, çocuğunuzun sağlık, eğitim, rehabilitasyon ve sosyal haklara daha kolay ulaşması için hazırlanmış bir rapordur.

ÇÖZGER Raporu Hangi Çocuklar İçin Düzenlenir?

Soru 2: Hangi tanılarda ÇÖZGER raporu alınabilir?

ÇÖZGER, sadece ağır engeli olan çocuklar için değil, çeşitli özel gereksinimleri olan çocuklar için düzenlenebilir. Örneğin:

• Down sendromu (özellikle mozaik olmayan Down sendromu olan çocuklara doğumdan itibaren genellikle “Özel Koşul Gereksinimi Var (ÖKGV)” düzeyinde rapor verilebilir)
• Otizm spektrum bozukluğu
• Serebral palsi
• Gelişim geriliği
• Zihinsel yetersizlikler
• Bazı nörolojik ve psikiyatrik durumlar
• Okuma–yazma, dikkat, öğrenme güçlüğü gibi bazı durumlar (duruma ve değerlendirmeye göre)

Her çocuk bireyseldir. Bu nedenle, kesin kararı sağlık kurulu verir.

ÇÖZGER Raporu Ne İşe Yarar? (Haklar ve Avantajlar)

Soru 3: ÇÖZGER raporu ile hangi haklardan yararlanabiliriz?

ÇÖZGER raporu, hem çocuğunuzun hem de ailenizin hayatını kolaylaştıran birçok hakkı beraberinde getirir. En sık kullanılan haklar:

1. Eğitim Desteği
   • Özel gereksinimli çocuklar, zorunlu eğitim süresince (12 yıl)
     • Özel eğitim sınıfları
     • Kaynaştırma/bütünleştirme eğitimi
     • Destek eğitim odası
       gibi hizmetlerden devlet desteğiyle yararlanabilir.
2. Evde Bakım Ücreti (Bakım Maaşı)
   • Raporda şu ifadeler varsa:
     • “Çok İleri Düzeyde Özel Gereksinim Var (ÖGV)”
     • “Belirgin Özel Gereksinim Var (BÖGV)”
     • “Özel Koşul Gereksinimi Var (ÖKGV)”
   • Ve hane geliri belirlenen sınırın altındaysa, evde bakım maaşı bağlanabilir.
3. ÖTV İndirimi ile Araç Alımı
   • Raporda “ÖKGV” ibaresi bulunuyorsa, bazı durumlarda araç alımında ÖTV istisnası uygulanabilir.
4. Ücretsiz Ulaşım
   • “ÖGV” veya “ÖKGV” ibareli rapor sahipleri ve bir refakatçisi,
     • Şehir içi toplu taşıma
     • Bazı şehirlerarası ulaşım hizmetlerinden
       ücretsiz yararlanabilir.
5. Fatura İndirimleri
   • Elektrik, su, doğalgaz, internet, cep telefonu faturalarında indirim imkânı olabilir (ilgili kurum ve belediyelerin uygulamalarına göre).
6. Engelli Aylığı ve Sosyal Yardımlar
   • Raporla birlikte, engelli aylığı ve diğer sosyal yardım başvuruları yapılabilir.

Özetle: ÇÖZGER, çocuğunuzun ihtiyacı olan eğitim, bakım ve maddi destek hizmetlerine resmi olarak kapı açan bir rapordur.

ÇÖZGER Raporu Nasıl Alınır? (Adım Adım Süreç)

Soru 4: ÇÖZGER raporuna nasıl başvurulur, nereye gitmeliyim?

ÇÖZGER raporu, Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen:

• Tam teşekküllü devlet hastanelerinde
• Üniversite hastanelerinde

verilen bir rapordur.

1. Çözger Raporu Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Başvuru öncesi genellikle şu belgeler istenir:

• Çocuğun T.C. Kimlik Kartı veya nüfus cüzdanı
• Vasi tayin kararı (varsa)
• Velayet kararı (anne–baba ayrıysa)
• Daha önce alınmış sağlık raporlarının fotokopileri (varsa)
• Çocuğun sağlık durumuyla ilgili tıbbi belgeler (testler, tahliller, görüntüleme, epikriz vb.)
• 15 yaş üstü çocuklar için vesikalık fotoğraf
• Hastaneden temin edilen başvuru dilekçesi

Hastaneye gitmeden önce telefonla arayıp “ÇÖZGER için hangi belgeler gerekiyor?” diye sormanız, süreci kolaylaştırır.

2. Randevu Nasıl Alınır?

• 182 Alo Randevu Hattı
• MHRS (Merkezi Hekim Randevu Sistemi) online
• Bazı hastanelerde özel numaralar üzerinden (örneğin Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi’nde farklı bir çağrı numarası kullanılabiliyor)

Randevu alırken “ÇÖZGER sağlık kurulu raporu için” başvuru yapmak istediğinizi mutlaka belirtin.

3. Hastanede Başvuru Süreci

Randevu günü:

• Çocuk ve birinci derece yakını (anne, baba veya vasi) hastaneye gider.
• Engellilik ve ÇÖZGER Sağlık Kurulu birimine başvurulur.
• Başvuru dilekçesi doldurulur, belgeler teslim edilir.
• Çocuğun fotoğrafı genellikle hastanede webcam ile çekilir.
• Çocuk, ilgili branş hekimleri tarafından muayene edilir:
  • Çocuk sağlığı ve hastalıkları
  • Nöroloji
  • Ortopedi
  • Psikiyatri vb.
    Gerektiğinde psikolog, pedagog, fizyoterapist de sürece dahil olur.

4. Değerlendirme ve Raporun Hazırlanması

• ÇÖZGER Sağlık Kurulu, çocuğun özel gereksinimlerini, Yönetmelikteki “Özel Gereksinim Alanları Kılavuzu”na göre değerlendirir.
• Rapor, çocuğun özel gereksinim düzeyini (ÖGV, BÖGV, ÖKGV vb.) ve önerilen destek hizmetlerini içerir.
• Başvuru tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde rapor hazırlanır ve aileye teslim edilir.

5. Raporu Beğenmezsem/İtiraz Etmek İstersem?

Soru 5: Raporun sonucuna itiraz edebilir miyim?

Evet.

• Raporu teslim aldığınız tarihten itibaren 30 gün içinde bulunduğunuz ilin İl Sağlık Müdürlüğü’ne itiraz edebilirsiniz.
• İtiraz sonrası çocuğunuz farklı bir hastaneye yönlendirilir.
• İkinci raporla ilk rapor arasında uyuşmazlık olursa, bu kez hakem hastane devreye girer ve verilen rapor nihai olur.

6. Çözger Rapor Süresi Ne Kadar Geçerli?

Soru 6: ÇÖZGER raporu sürekli mi, süreli mi olur?

• Çocuğun durumuna göre rapor:
  • Süreli (örneğin 1–2 yıl) veya
  • Sürekli olarak düzenlenebilir.
• Örneğin, mozaik olmayan Down sendromu gibi durumlarda, genellikle sürekli rapor verilebilir.
• Çocuk 18 yaşını doldurduğunda, ÇÖZGER raporu geçerliliğini kaybeder ve istenirse erişkin engelli raporu için tekrar başvuru yapılır.

En Önemli Soru:

ÇÖZGER Raporu İleride Çocuğumun Karşısına Çıkar mı?

En Önemli Soru: ÇÖZGER Raporu İleride Çocuğumun Karşısına Çıkar mı?

Bu, ebeveynlerin belki de en çok endişe ettiği konudur.

Soru 7: ÇÖZGER raporu ileride çocuğumun eğitimini, işini, geleceğini olumsuz etkiler mi?

Bu soruyu birkaç başlık altında yanıtlayalım.

1. Raporun Kayıt Sistemi ve Gizliliği

• ÇÖZGER raporları, Sağlık Bakanlığı Ulusal Özürlüler Veri Bankası’na kaydedilir.
• Bu sistem;
  • Mükerrer (aynı kişi için tekrar tekrar) rapor alınmasını önlemek,
  • İstatistik tutmak,
    için kullanılır.
• Rapor, siz aile olarak bir kuruma vermedikçe, üçüncü kişilerle paylaşılmaz.
• Raporlar sistemden silinmez, ancak:
  • Süreli raporlar süresi bitince kendiliğinden geçersiz olur.
  • Çocuğun durumunda iyileşme varsa, yeni bir değerlendirme ile “özel gereksinim yoktur” veya %0 oranlı rapor düzenlenebilir.

2. Bazı Meslekler Açısından Durum

Soru 8: Askerlik, polislik, pilotluk gibi mesleklerde sorun olur mu?

• Türkiye’de bazı meslek grupları (askerlik, emniyet, havacılık gibi) başvuru sırasında sağlık kayıtlarını inceleyebilir.
• ÇÖZGER raporu ve altta yatan tanı, bazı meslekler için engel oluşturabilir.
• Ancak bu, çocuğun hiçbir mesleği yapamayacağı anlamına gelmez.
• Birçok farklı iş kolunda, meslek dalında, kamuda ve özel sektörde çalışma imkânı devam eder.
• Çocuğun durumu zamanla düzelirse veya rapor yenilenir ve “özel gereksinim yok” şeklinde güncellenirse, bu da dikkate alınır.

3. Eğitim ve Sosyal Hayata Etkisi

Soru 9: Okulda, arkadaş çevresinde ya da evlilikte bu rapor görünür mü?

• Okul sisteminde (E-Okul gibi) yalnızca çocuğun “Kaynaştırma Eğitimi Alıyor” şeklinde bir ibaresi bulunur.
  • Raporun detayları, puanları, tanıları herkes tarafından görülemez.
  • Gerekli olduğunda sadece ilgili öğretmen ve rehberlik servisi ile paylaşılır.
• Rapor, çocuğun:
  • Arkadaş ilişkilerini,
  • Sosyal çevresini,
  • Evlilik gibi özel hayat kararlarını
    doğrudan etkilemez.
    Bu, daha çok ailelerin kültürel kaygıları ve toplumdaki yanlış inanışlarla bağlantılıdır.

4. “Rapor İleride Çocuğun Önüne Çıkar” ifadesi Ne Kadar Doğru?

Soru 10: Hastanede ‘ileride çocuğun önüne çıkar’ dediler, ne yapmalıyım?

Bazı sağlık çalışanları veya çevredeki kişiler, bilgi eksikliğiyle şu tür cümleler kurabiliyor:

• “Rapor alırsan çocuğun hayatı kararır.”
• “İleride iş bulamaz.”
• “Okulda herkes öğrenir, damgalanır.”

Bu söylemler çoğu zaman yanlış anlaşılmalardan kaynaklanır. Özellikle:

• Disleksi, dikkat eksikliği gibi durumlarda, zamanla düzelme ihtimali olduğu için raporun “ileride önüne çıkacağı” kaygısı dile getirilebiliyor.
• Oysa amaç, çocuğun tam da bu dönemde ihtiyaç duyduğu özel eğitimi ve desteği almasıdır.
  Erken destek, ileride daha büyük sorunların önüne geçer.

Uzman görüşü:
Çocuğunuzun bugün alacağı destek eğitim, gelecekteki akademik başarısını, özgüvenini ve bağımsızlığını artırır. Dolayısıyla, çoğu durumda rapor almak, çocuğun yararınadır.

Aileler İçin Pratik Öneriler

Soru 11: ÇÖZGER raporu almayı düşünüyorum, nelere dikkat etmeliyim?

1. Önce uzmanla görüşün:
   • Çocuğunuzun çocuk doktoru, çocuk psikiyatristi veya pedagogu ile detaylı konuşun.
   • “Raporun avantajları ve dezavantajları nelerdir?” diye sorun.
2. Soru işaretlerinizi not alın:
   • Hastaneye gitmeden önce aklınızdaki tüm soruları bir kağıda yazın.
   • Görüşme sırasında tek tek sorun.
3. Raporu yalnızca gerekli yerlere verin:
   • Eğitim, sosyal yardım, özel eğitim gibi süreçlerde gerekiyorsa ibraz edin.
   • Gereksiz kurum ve kişilere raporu göstermeyin.
4. Durum değişirse raporu güncelleyin:
   • Çocuğunuzun gelişiminde belirgin bir ilerleme veya değişiklik olduysa,
   • Yeniden sağlık kuruluna başvurup raporun güncellenmesini isteyebilirsiniz.
5. Psikolojik destek ve bilgilendirme alın:
   • Rapor sürecini sadece tıbbi bir süreç olarak değil, aynı zamanda aile için bir uyum süreci olarak düşünün.
   • Gerekirse aile danışmanı, psikolog veya özel eğitim uzmanından destek isteyin.

Sık Sorulan Sorular (Kısa Kısa)

Soru 12: ÇÖZGER raporu almak çocuğumu “resmi olarak engelli” yapar mı?

• ÇÖZGER, çocuğunuzun mevcut özel gereksinimini belgeleyen bir rapordur.
• Amaç, etiketlemek değil, haklara erişimi kolaylaştırmaktır.

Soru 13: Rapor alırsam, çocuğum mutlaka özel eğitim okuluna mı gider?

• Hayır. Çocuğun durumuna göre:
  • Kaynaştırma eğitiminde normal sınıfta,
  • Destek eğitim odasında ek destek alarak,
  • Özel eğitim sınıfında veya özel eğitim okulunda
    eğitim alabilir.
• Buna rehberlik araştırma merkezi (RAM) ve okul idaresiyle birlikte karar verilir.

Soru 14: Raporu iptal ettirebilir miyim?

• Doğrudan “iptal” değil, yeniden değerlendirme talep edebilirsiniz.
• Çocuğunuzun durumunda iyileşme varsa, yeni raporda “özel gereksinim yoktur” kararı çıkabilir.

Soru 15: Rapor süreci çok yorucu mu?

• Evet, birden fazla branş muayenesi ve evrak işleri olduğu için zaman alıcı olabilir.
• Ancak bu süreç bir kez doğru şekilde tamamlandığında, uzun vadede size ve çocuğunuza birçok konuda kolaylık sağlar.

Sonuç: ÇÖZGER Raporu Almalı mıyım?

ÇÖZGER raporu:

• Çocuğunuzun sağlık, eğitim, rehabilitasyon ve sosyal haklara erişimini kolaylaştıran,
• Devlet tarafından tanınan resmi bir destek aracıdır.
• İleride, bazı özel meslekler dışında, çocuğun genel eğitim ve sosyal hayatını olumsuz etkilemesi beklenmez.

Ebeveyn olarak en önemli göreviniz, çocuğunuzun bugünkü ihtiyaçlarını doğru tespit etmek ve gerekli desteği almasını sağlamaktır. Çoğu durumda, rapor almaktan çekinmek yerine, bilinçli şekilde süreci yönetmek çocuğunuzun yararına olacaktır.

Bu yazı ebeveynler için ön bilgilendirme amacıyla internette herkese açık bilgilerden derlenmiştir. ÇÖZGER raporu hakkında daha detaylı ve güncel bilgilere ulaşmak için:

• Sağlık Bakanlığı’nın resmi web sitesini ziyaret edebilir,
• Bulunduğunuz ildeki yetkili hastanelerden randevu alabilirsiniz.