MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nedir?

MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nedir? MS'de Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonun Anlam ve Önemi

Multipl skleroz (MS), (multiple sclerosis) çoklu doku sertleşmesi olarak bilinen, merkezi sinir sisteminin ilerleyici ve süreğen bir hastalığıdır. Beyinde ve omurilikte sinir telleri etrafındaki koruyucu kılıfın (miyelin kılıfı) hastalığıdır. Kılıfın hasar gördüğü yerlerde sertleşmiş dokular (skleroz) yer almaktadır. Bu sertleşmiş alana da "plak" denir. Bu plaklar, sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyunca mesajların iletilmesini engelleyebilir. Merkezi sinir sistemi solunum, dolaşım, sindirim sistemi gibi iç organların çalışması, kasların çalışma ve gevşemesi, denge koordinasyon, duyuların algılanması, görme işitme gibi birçok fonksiyonun idare edildiği merkezdir.

Bazı araştırmacılar, MS'e henüz belirlenemeyen bir virüsün neden olduğunu ileri sürmektedirler. Bir grup bilim adamı ise, oto-immün (vücudun kendi bağışıklık sisteminin neden olduğu) bir hastalık olduğunu düşünmektedirler. MS ile ilgili, bilinmeyen bir virüsün, vücudun bağışıklık sistemini olumsuz yönde harekete geçirerek, sinirlerin miyelin tabakasına saldırmaya ve onu tahrip etmeye yönlendirdiği söylenebilir.

Hastaların yaklaşık 2/3'ünde ilk belirtiler, 20-40 yaşlar arasında ortaya çıkar; ancak 10 yaş gibi erken başlangıçlı hastalar ve 40 yaşından sonra başlayan vakalar da vardır. Kadın-erkek dağılımı açısından kadınlarda 2/3 kat daha sıktır.

MS (MultiplSkleroz) bazı belirtileri,

• Uyuşma
• Gözde renk ayrımının bozulması
• Optik sinir iptali
• Bulanık görme
• Konsantrasyon eksikliği
• Dikkat eksikliği
• Bellek ve hafıza problemleri
• Muhakeme zorluğu
• Kollarda ve bacaklarda kas zayıflığı
• Koordinasyon bozukluğu
• Yürüme ya da ayakta durmada zorluk
• Istemsiz kasılma ve spazmlara yol açan kasların gerginliğinde artış (Spastisite)
• Yorgunluk
• Duyu kaybı
• Konuşma bozukluğu-Titreme
• Baş dönmesi
• İşitme kaybı
• Bağırsak ve mesane bozuklukları
• Depresyon
• Cinsel işlev değişiklikler

Değerlendirme sonucuna göre MS hastası fizyoterapi programına alınmalıdır. Fizyoterapi programları hiçbir zaman rastgele seçilmiş birkaç egzersizden oluşmamalıdır. Egzersiz programlarında ısınma periyodu, asıl egzersiz periyodu, soğuma, dinlenme periyodu olmalıdır. Egzersizler MS hastasının kalp hızı ve yorgunluk düzeyine göre ayarlanmalıdır. Şiddeti gerektiğinde artırılmalıdır. Süresi 20-30 dakikadan başlanarak 45 dakikaya kadar artırılmalıdır.

Rehabilitasyonda;

• Hastalara multidisipliner yaklaşılmalı,
• Egzersizlere pozisyonlama ya da germe ile başlanmalı,
• Duyusal kayıpların azaltılmasına yardım edilmeli,
• Egzersizlerin şiddeti basitten zora doğru olmalı,
• Fonksiyonel beceriler, günlük yaşam aktiviteleri için bol pratik yaptırılmalı,
• Yürüme, yürüme hazırlık egzersizleri ve yardımcı cihazlarla iyileştirilmeli,
• Hastanın anormal kas tonusu azaltılmalı,
• Hastanın vücut farkındalığı geliştirilmeli,

Fizik Tedavi sürecinde;

• Germe egzersizleri (kas gerginliklerini azaltmak, eklem hareketlerini önlemek amacıyla verilir)
• Postür egzersizleri (Derinde yer alan kasların çalıştırılmasıdır. Bu kaslar, dengeyi sağlama ve yürümede çok etkilidir)
• Denge-koordinasyon egzersizleri
• Eklem hareket açıklığı egzersizleri
• İş Uğraşı Terapisi
• Aerobik egzersizler (büyük kas gruplarını çalıştırır, kalp ve akciğer fonksiyonlarını destekler)
• Kuvvetlendirme egzersizleri
• Endurans egzersizleri (kasların ya da solunum sisteminin dayanıklılığını arttırmak amacıyla verilen egzersizlerdir)
• Ev egzersiz programı ( her MS'li hastaya özel olacak şekilde planlanmalıdır)

Ümit Can ORUÇ
FİZYOTERAPİST